Instytut Kultury Miejskiej powstał w wyniku przekształcenia podmiotu, który koordynował starania Gdańska o uzyskanie tytułu Europejskiej Stolicy Kultury 2016. W marcu 2012 roku Biuro ESK 2016 zyskało status samorządowej instytucji kultury i nową nazwę - Instytut Kultury Miejskiej. Instytut działa na styku kultury i innych sfer życia miasta. Celem instytutu jest wzmacnianie sieci powiązań kultury z innymi obszarami życia mieszkańców. Sprawy społeczne, przestrzeń publiczna, wizerunek, jakość życia i kultura - to obszary działania instytutu. 

Instytut Kultury Miejskiej realizuje różnorodne projekty, między innymi dotyczące przestrzeni publicznej, społeczne i równościowe, związane z nowymi mediami oraz działania międzynarodowe. Od roku 2012 instytut jest organizatorem Obserwatorium Kultury w Gdańsku, które realizuje projekty badawcze dotyczące kultury. W ramach programu odbywają się również debaty i spotkania na temat nowych zjawisk w kulturze i polityki kulturalnej. IKM prowadzi Punkt Informacji Kulturalnej przy ul. Długi Targ 39/40 oraz zajmuje się działalnością promocyjną i wydawniczą.

Projekty z zakresu badań nad kulturą zrealizowane przez IKM to m. in.: 1. Poszerzenie pola kultury; 2. Dzieci sieci - kompetencje komunikacyjne najmłodszych; 3. Pozyskiwanie informacji o wydarzeniach kulturalnych w Gdańsku przez mieszkańców Gdańska Diagnoza potencjału sektora kultury w Gdańsku. IKM posiada doświadczenie współpracy  partnerskiej z UM Gdańska, GOM,  Koalicją Otwartej Edukacji oraz Fundacją im. Anny Lindh.