Klimat się ociepla, topnieją lodowce, podnosi się poziom wody. Nie tylko w oceanach, ale i na całym świecie. Scenariusz znikania pod wodą miast i wsi to  to nie katastroficzne sci-fi, lecz coraz większe i coraz bardziej realne ryzyko. Dotyczy przede wszystkim terenów nadmorskich i terenów leżących poniżej poziomu morza. W przypadku metropolii zagrożone są nie tylko Gdańsk, Gdynia, Sopot, ale przede wszystkim leżące w depresji Żuławy Wiślane, a tym samym wszystkie znajdujące się tam gminy.

_{Od lewej za stołem: senator Jerzy Wcisła, burmistrz Nowego Dworu Gdanskiego Jacek Michalski, Magdalena Kołodziejczak posłanka na Sejm RP, Katarzyna Kostrzewa-Rzoska z Urzędu Miasta w Malborku i prof. Jakub Szlachetko. Fot. Krystian Falk.} 

Właśnie na Żuławach, konkretnie w Nowym Dworze Gdańskim, w piątek, 11 kwietnia odbył się Żuławski Szczyt Klimatyczny, zorganizowany przez Instytut Metropolitalny. Jego uczestnicy rozmawiali nie tylko o ryzyku zalania Pomorza, ale i konieczności edukowania, a tym samym podniesienia świadomości społecznej dotyczącej negatywnych skutków zmian klimatu. Omówiono też wpływ odnawialnych źródeł energii na lokalny krajobraz i mikroklimat.

Merytorycznie o klimacie

W spotkaniu udział wzięli m.in. politycy, samorządowcy i specjaliści zajmujący się tematyką związaną ze środowiskiem i klimatem. Głos zabrali m.in. Magdalena Kołodziejczak - posłanka na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, która omówiła wyzwania dla Żuław w świetle zmian klimatycznych, elbląski senator Jerzy Wcisła, prof. Jakub H. Szlachetko, organizator szczytu, który opowiedział o zakresie  działania i ustroju wewnętrznym związku metropolitalnego w kontekście procedowanej właśnie ustawy i Katarzyna Kostrzewa-Rzoska z Urzędu Miasta w Malborku, która przedstawiła wpływ inwestycji OZE na Żuławach na lokalny krajobraz i mikroklimat.

Obszar Metropolitalny Gdańsk-Gdynia-Sopot reprezentowali Agata Skomar, koordynatorka ds. klimatu i zarządzania projektami oraz Grzegorz Walczukiewicz, koordynator ds. klimatu. 

_{Od lewej: starosta nowodworska Barbara Ogrodowska i wojt Sztutowa Robert Zieliński. Fot. Krystian Falk.}

Żuławy Wiślane spichlerzem Polski

Żuławy Wiślane to region wyjątkowo cenny rolniczo. Odpowiadają za to mady rzeczne, czyli żyzne gleby, zbudowane z gromadzonych stopniowo warstw osadów rzecznych. Przez tysiąclecia tworzyły deltę Wisły, miejsce unikatowe, które dziś wykorzystywane jest przede wszystkim pod produkcję rolną.

Nietrudno sobie zatem wyobrazić, czym dla polskiej, ale i europejskiej gospodarki byłoby zalanie tego niezwykle żyznego terenu.

Powierzchnia Żuław wynosi ok. 1700 km2, a blisko 450 km2 zajmują tereny położone poniżej poziomu morza. Przez wiele lat za najniższy punkt w Polsce uznawano ten położony w miejscowości Raczki Elbląskie. Depresja wynosi tu ok. 1,8 m p.p.m. Jednak od kilku lat palmę pierwszeństwa dzierży wieś Marzęcino w powiecie nowodworskim, w gminie Nowy Dwór Gdański. Okazuje się, że właśnie tu znajduje się największa polska depresja, licząca ok. 2,05 m p.p.m.

Wzrost poziomu morza, ale nie tylko

Żuławy są zatem jednym z najbardziej zagrożonych powodziami terenów w Polsce. Nie tylko z powodu podnoszenia się poziomu morza, ale także występowania zjawiska tzw. cofki. Czym jest cofka? Mamy z nią do czynienia w sytuacji, gdy woda pod naporem wiatru - zamiast spływać do morza - cofa się w głąb lądu, przez co poziom wody w kanałach i rzekach gwałtownie rośnie. Może to prowadzić do zalania pól, domów i dróg, zwłaszcza w takich nisko położonych miejscach jak Żuławy.

_{Jacek Michalski, burmistrz Nowego Dworu Gdańskiego, Magdalena Kołodziejczak, posłanka na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej i Katarzyna Kostrzewa-Rzoska z Urzędu Miasta w Malborku. Fot. Krystian Falk}

- Niestety zaniedbania które pojawiały się przez 8 lat trzeba nadrobić i jest to bardzo ciężkie ale możliwe- i robione jest wszystko aby ten teren nie został stracony a mieszkańcy mogli tutaj dalej spokojnie żyć - komentowała Magdalena Kołodziejczak, posłanka na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. 

– Już 15 lat temu wiadomo było o problemach z podnoszącym się poziomem wód , ale  jeszcze nikt nie chciał w to wierzyć. A teraz jest to realny problem. Warto skupić się na tym, co możemy zrobić - powiedział Marek Opitz z Zarządu Klubu Nowodworskiego. 

Odnawialne źródła energii 

Ważnym tematem była również transformacja energetyczna. Żuławy uznawane są za dogodny teren do rozwoju odnawialnych źródeł energii, szczególnie farm wiatrowych. 

_{Żuławski Szczyt Klimatyczny. Od lewej za stołem: senator Jerzy Wcisła, burmistrz Nowego Dworu Gdanskiego Jacek Michalski, Magdalena Kołodziejczak posłanka na Sejm RP, Katarzyna Kostrzewa-Rzoska z Urzędu Miasta w Malborku i prof. Jakub Szlachetko. Fot. Krystian Falk.}

- Żuławy to dobry teren na realizację OZE. W gminie Miłoradz planuje się instalacje o wysokości 300 metrów, a obecne instalacje mają niecałe 200. To duże inwestycje, które będą wpływały na życie mieszkańców i na wizerunek Żuław, zatem powinniśmy zastanowić się jak mądrze rozwijać OZE i jednocześnie wspólnie zadbać o nasz wyjątkowy krajobraz - mówiła Katarzyna Kostrzewa-Rzoska z Urzędu Miasta w Malborku.

Edukacja klimatyczna

Ochrona Żuław wymaga nie tylko inwestycji, ale i społecznego zaangażowania oraz odpowiedzialnego zarządzania. Żuławy to sprawdzian dla całego regionu, jak reagujemy na wyzwania klimatyczne i czy potrafimy działać z wyprzedzeniem, a nie tylko reagować na kryzys.

- Trzeba się spotykać nie tylko rozmawiać, ale też działać. Jako OMGGS angażujemy się w działania edukacyjne poszerzające wiedzę społeczeństwa z zakresu klimatu. Do lepszego zrozumienia tego unikatowego obszaru i poprawy w jego funkcjonowania z zachowaniem indywidualnego podejścia w kontekście unikatowości Żuław niezbędna jest współpraca. Wspólnie możemy więcej - podsumowuje Agata Skomar, koordynatorka ds. klimatu i zarządzania projektami OMGGS.

 

_{Na pierwszym planie: Grzegorz Walczukiewicz, koordynator ds. klimatu w OMGGS, pod oknem Agata Skomar, koordynatorka ds. klimatu i zarządzania projektami OMGGS. Fot. Krystian Falk.}

Metropolia szansą dla Żuław

Największa polska depresja to ogromne wyzwanie dla władzy publicznej RP.

- Stąd m.in. pojawiające się pomysły uchwalenia specustawy klimatycznej, tzw. lex Żuławy, dzięki której na Żuławy popłynie więcej środków finansowych na ich ochronę. Warto rozważyć, co przyszły związek metropolitalny będzie mógł zrobić - biorąc pod uwagę posiadane zadania, kompetencje i środki - dla żuławskich gmin i powiatów - zauważa Grzegorz Walczukiewicz, koordynator ds. klimatu w OMGGS.