W pomorskich szkołach uczy się blisko 2 tys. dzieci z doświadczeniem migracyjnym. Aby sprawdzić, jakie są potrzeby tych uczniów, ich rodziców i pracowników szkół, na zlecenie Obszaru Metropolitalnego Gdańsk-Gdynia-Sopot przeprowadzono badanie ankietowe. Wyniki badania są punktem wyjścia do opracowania projektu wsparcia szkół, który obejmie ok. 50 placówek z największą liczbą uczniów-imigrantów na Pomorzu i ma pomóc w integracji.

Integracja imigrantów jest jednym z największych wyzwań woj. pomorskiego w ostatnich latach. Na Pomorzu pracuje rocznie ok. 100 tys. imigrantów. Część z nich zakłada tu rodziny lub dołączają do nich rodziny z Ukrainy czy Białorusi - dwóch głównych krajów pochodzenia cudzoziemców.

W maju 2020 roku samorządy zrzeszone w OMGGS przyjęły Standard Minimum w Integracji Imigrantów. Do tzw. „pierwszej piątki” zadań należy przygotowanie szkół do przyjęcia dzieci z doświadczeniem migracyjnym. Wyniki badań przeprowadzonych w pomorskich szkołach to punkt wyjścia do pracy gminnych Zespołów Zadaniowych, które działają w ramach wspólnych prac Standardu Minimum w Integracji Imigrantów i Planu Działania w obszarze migracji 2021-22 Samorządu Województwa Pomorskiego.

- Strategie integracji, przyjęte przez Gdańsk, OMGGS i Samorząd Województwa Pomorskiego dążą do tego, by “cudzoziemcy” stali się “mieszkańcami” Pomorza,  naszymi sąsiadami i współpracownikami, którzy mogą swobodnie poruszać się w świecie instytucji i planować na Pomorzu życie prywatne oraz rozwój zawodowy – mówi Marta Siciarek, członkini prezydium Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych OMGGS.

Badania sytuacji uczniów z doświadczeniem migracyjnym

Aby zdiagnozować potrzeby  uczniów, rodziców, nauczycieli, dyrekcji szkół i pedagogów, na zlecenie Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych OMGGS przeprowadzono badanie ankietowe. Ankietę rozesłano do wydziałów edukacji w gminach i powiatach województwa pomorskiego. Badano m.in. przygotowanie kadry szkolnej do nauki uczniów-imigrantów, korzystanie z materiałów dydaktycznych dostosowanych do ucznia, który nie mówi po polsku, współpracę z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi oraz psychologami i pedagogami szkolnymi.

W badaniu wzięło udział 595 szkół, z których 50 - większość z Obszaru Metropolitalnego – deklaruje, że uczęszcza do nich powyżej 20 uczniów.

- Kluczowe zadania, jakie wyłaniają się po badaniu to: pokonanie bariery językowej, zaangażowanie do nauki lektorów języka polskiego jako obcego lub filologów obcych, wyposażenie nauczycieli przedmiotów kierunkowych w materiały wspomagające nauczanie dzieci obcojęzycznych, a także wsparcie psychologiczne dzieci i młodzieży - mówi Magdalena Nowacka, autorka badania, doktorantka wydziału psychologii UG, specjalistka ds. różnorodności.

Bariera językowa do pokonania w pierwszej kolejności

Wyniki badań pokazują, jak  istotne jest  wdrożenie zadania „pierwszej piątki” Standardu Minimum w Integracji - przeprowadzenie kursów języka polskiego. W pierwszej kolejności mają być one skierowane do rodziców i opiekunów dzieci uczących się w pomorskich szkołach.

- Obecnie w największych gminach OMGGS i całego województwa, w koordynacji z Samorządem Województwa,  zawiązane zostały  Zespoły Zadaniowe, które zajmują się rozwojem kompetencji instytucji publicznych, m.in przygotowaniem szkół do nauczania i integracji dzieci z doświadczeniem migracyjnym oraz organizacją kursów języka polskiego,  w oparciu o pracę bibliotek - mówi Marta Siciarek.

Nauczanie języka polskiego dla dzieci z doświadczeniem migracyjnym prowadzą przede wszystkim poloniści (61,9%).

Przez kogo realizowane jest nauczanie języka polskiego dla dzieci imigranckich?

- Bardzo ważne  jest, aby -  jeśli nie ma certyfikowanego nauczyciela języka polskiego - lekcje prowadzone były przez nauczyciela języka obcego, gdyż posiada on metodyczną wiedzę z obszaru języków obcych, a takim dla dzieci z doświadczeniem migracyjnym jest język polski - zaznacza Magdalena Nowacka. - Wniosek dla Pomorza jest dwutorowy: konieczne jest rozwijanie kształcenia lektorów języka polskiego jako obcego oraz przekierowanie procesu nauczania języka polskiego na filologów obcych.

Nauczyciele zwracają uwagę na brak dostępu do materiałów wspierających nauczanie - poszukują ich na własną rękę, tworzą własne materiały.

- W tym przypadku potrzebna jest inwentaryzacja materiałów, zebranie dostępnych treści i przekazanie ich pomorskim szkołom – mówi Magdalena Nowacka.

Kondycja psychiczna dzieci-imigrantów. Wsparcie pilnie potrzebne

Z wyników badania można wnioskować, że wielu uczniów ma trudności z  przyswajaniem materiału z powodu obniżonej kondycji psychicznej.

- Biorąc pod uwagę częstotliwość występowania trudności adaptacyjnych, oczywistym wnioskiem jest potrzeba zapewnienia uczniom z doświadczeniem migracyjnym wsparcia psychologicznego i pedagogicznego – mówi Magdalena Nowacka.

Z badania wynika, że większość uczniów z doświadczeniem migracyjnym nie jest diagnozowanych przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne, ponieważ szkoły nie zauważają takiej potrzeby. W poradniach zaś brakuje psychologów posługujących się językiem rosyjskim i ukraińskim.

- Konieczne jest wypracowanie standardu postępowania w tym obszarze: w jakich sytuacjach i na których etapach pobytu w Polsce uczniowie powinni profesjonalnej diagnozie podlegać – mówi Magdalena Nowacka. - Należy również upewnić się, czy pomorskie Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne dysponują zaadoptowanymi kulturowo narzędziami diagnozy i w przypadku odpowiedzi negatywnej, w takie narzędzia je uposażyć.

Wsparcie dla szkół z największą liczbą uczniów z doświadczeniem migracyjnym

Badanie przeprowadzone przez OMGGS potwierdza wyniki kontroli NIK w zakresie nauczania dzieci z doświadczeniem migracji w polskich szkołach

- Kontrola NIK pokazała, że Ministerstwo Edukacji Narodowej nie wykazuje zainteresowania tą kwestią - nie monitoruje sytuacji uczniów i wyzwań szkół, nie prowadzi analiz, nie organizuje doskonalenia zawodowego nauczycieli – podsumowuje Monika Siciarek. - Także dyrektorzy szkół rzadko rozumieją te wyzwania i wspierają nauczycieli i proces integracji uczniów. W odpowiedzi na te wyzwania, Samorząd Województwa we współpracy z OMGGS przygotowuje systemowy projekt wsparcia szkół i rozwoju ich kompetencji, który wystartuje jeszcze w 2021 roku i obejmie ok. 50 szkół z największą liczbą uczniów z doświadczeniem migracyjnym w województwie.

Zobacz szczegółową analizę badania dot. sytuacji i potrzeb szkół w obszarze edukacji i integracji uczniów i uczennic z doświadczeniem migracyjnym >>>